مهمترین علت های کندی متابولیسم چیست ؟
- آخرین به روز رسانی : ۱۱ آبان , ۱۴۰۰
عجیب نیست اگر می شنوید برخی افراد کندی متابولیسم را دلیل افزایش وزن خود می دانند. آیا مقصر، کندی سوخت و ساز بدن است؟
متابولیسم چیست؟
متابولیسم یا سوخت و ساز بدن به مجموعه ای از فرایندهای شیمیایی در بدن گفته میشود. آنها باعث زنده ماندن و عملکرد بهینه بدن میشوند. اعمالی چون نفس کشیدن، بازسازی سلول ها و هضم غذا از جمله وظایف آنهاست. به عبارت دیگر متابولیسم فرایندی است که طی آن بدن، غذا و نوشیدنی را به انرژی تبدیل می کند.
این فرایندهای شیمیایی به انرژی نیاز دارند. به حداقل انرژی مورد نیاز بدن تا بتواند این مراحل شیمیایی را به انجام برساند، میزان متابولیسم پایه یا بی ام آر گویند. ( BMR = basal metabolic rate )
بی ام آر می تواند تا ۸۰% از انرژی مورد نیاز روزانه بدن شما را در بر گیرد. این میزان به سن و نوع زندگی شما بستگی دارد. متابولیسم کند به “بی ام ار پایین” نیز معروف است.
حتی زمانی که در حال استراحت هستید، بدن شما برای نفس کشیدن، گردش جریان خون، هضم و سایر امور به انرژی نیاز دارد. به مقدار کالری که بدن شما برای انجام این امور در حالت استراحت مصرف می کند، میزان متابولیسم استراحت گویند. ( RMR = resting metabolic rate )
آیا بعضی افراد سوخت و ساز سریعتری دارند؟
جنسیت، سن، درشتی بدن و ژنتیک همگی نقش مهمی در سرعت سوخت و ساز بدن دارد.
سلولهای ماهیچه ای بیشتر از سلولهای چربی انرژی مصرف می کنند. بنابراین افرادی که عضله بیشتری در بدن خود دارند، سرعت متابولیسم بالاتری نیز دارند.
با افزایش سن، بر میزان چربی های بدن افزوده شده ماهیچه ها کاهش می یابند. همین موضوع نشان میدهد که چرا با افزایش سن، متابولیسم بدن کاهش می یابد.
در حالت کلی، میزان سوخت و ساز بدن آقایان به دلیل وجود عضلات بیشتر، استخوان های سنگین تر و چربی های کمتر، بیشتر از متابولیسم بدن بانوان است.
ژن ها نقش مهمی در اندازه عضلات و قدرت رشد آنها دارند که هر دوی اینها بر سرعت سوخت و ساز بدن تاثیر می گذارد.
آیا چاقی من به دلیل کندی متابولیسم بدن است؟
معمولا افرادی که به سختی تلاش می کنند تا وزن کم کنند، کندی متابولیسم خود را مقصر اصلی چاقی خود می دانند.
بیشتر از دخیل بودن سرعت سوخت و ساز بدن و عواملی که باعث کندی آن میشود ( در ادامه مقاله به آن اشاره کرده ایم.) بیشتر بودن میزان کالری دریافتی از کالری مصرفی روزانه شما می تواند علت اصلی اضافه وزن تان باشد.
به عبارت بهتر بجای آنکه کالری بیشتری بسوزانید و کمتر غذا بخورید، غذای بیشتری میخورید و کالری کمتری میسوزانید.
آیا کاهش وزن سریع، می تواند باعث کندی متابولیسم شود؟
رژیم های غذایی سفت و سخت و برنامه های غذایی برای کالری سوزی شدید می تواند باعث کندی متابولیسم شود.
این نوع برنامه ها و رژیم های غذایی، باعث تجزیه ماهیچه ها شده و از آنها برای تامین انرژی بدن استفاده می کند. در نتیجه هر چه حجم ماهیچه های بدن کاهش یابد، سرعت سوخت و ساز بدن نیز کاهش می یابد.
ماهیچه های کمتر و متابولیسم کند باعث ذخیره آسانتر چربی ها در بدن میشود.
برای افزایش سوخت و ساز بدن چه کار کنیم؟
اگرچه نوشیدنی و غذاهایی برای افزایش سوخت و ساز بدن وجود دارد ولی تاثیر آنها موقتی است. اگر چه نمی توان به طور کامل از کندی متابولیسم بدن جلوگیری کرد اما می توان میزان کالری دریافتی و مصرفی بدن را کنترل کرد.
هر چه فعالیت های بدنی شما افزایش یابد، کالری بیشتری هم سوزانده میشود. بیشتر افرادی که سرعت سوخت و ساز بیشتری دارند، فعال تر از سایر افراد هستند.
۶ عاملی که باعث کندی متابولیسم یا سوخت و ساز بدن میشود
اگرچه عوامل زیادی می تواند باعث کندی متابولیسم بدن شود، اما در زیر به مهمترین فاکتورهایی که در سرعت سوخت و ساز تاثیر می گذارد و می تواند علت کندی متابولیسم بدن شما باشد، اشاره می کنیم.
نقش تغییرات هورمونی در کندی متابولیسم
تغییرات هورمونی می تواند میزان مصرف انرژی را دچار اختلال کند و باعث خستگی بدن شود. پر کاری یا کم کاری تیروئید، دیابت، تغییرات استروژن و تستوسترون و استرس می تواند باعث کندی متابولیسم شود. بسیاری از بانوان با نزدیک شدن به دوران یائسگی، کندی سوخت و ساز بدن را تجربه می کنند. این اتفاق به طور میانگین در سن ۵۰ سالگی رخ می دهد.
• استروژن و تستوسترون
کمبود استروژن، باعث افزایش میزان چربی های بدن و کاهش عضلات میشود. تحقیقات نشان می دهد کاهش استروژن می تواند یکی از علت های مهم افزایش وزن و چاقی در خانمها باشد.
در آقایان و با افزایش سن، میزان تستوسترون رو به کاهش می گذارد. طبق تحقیقات انجام شده کاهش تستوسترون باعث افزایش میزان چربی در مردان شده سرعت سوخت و ساز بدن را کند می کند.
• هورمون کورتیزول
متابولیسم، تبدیل کالری به انرژی است. بنابراین کاهش سرعت متابولیسم یعنی بدن تمایل به مصرف کمتری از انرژی دارد که در نتیجه به اضافه وزن می انجامد. برای برخی از افراد افزایش کورتیزول می تواند یکی از علت های کندی متابولیسم باشد. مقدار زیاد کورتیزول می تواند به دلیل افزایش استرس باشد. به همین دلیل به کورتیزول، هورمون استرس نیز می گویند.
افزایش کورتیزول می تواند منجر به پرخوری شود. حتما توجه کرده اید زمانهایی که استرس دارید بیشتر غذا می خورید.
میزان کورتیزول کافی در بدن حتی می تواند به چربی سوزی کمک کند. اما مقدار بیش از اندازه آن (در صورت داشتن استرس بیش از حد و به مدت طولانی.) نتیجه معکوس خواهد داشت. زیرا بدن شما فکر می کند شما تحت فشار هستید و انرژی بیشتری نیاز دارید. در نتیجه تمایلی به مصرف کالری ندارد و میخواهد همان اندازه کالری را نگه دارد.
افزایش سن
هر چه سن بالاتر می رود روند سوخت و ساز بدن به طور طبیعی کندتر میشود. بعد از ۳۰ سالگی متابولیسم استراحت (RMR) در بدن سالانه ۱ تا ۲ درصد کاهش می یابد. این یکی از اصلی ترین دلایل افزایش وزن است.میزان و حجم ماهیچه ها کاهش یافته، چربی ها افزایش می یابند. همین باعث میشود تا کالری سوزی به کندی صورت گیرد.
جنسیت
آقایان نسبت به بانوان درصد چربی کمتر و حجم ماهیچه های بیشتری دارند. به این دلیل بدن آنها کالری بیشتری می سوزاند. در بدن آنها هورمون تستوسترون ۹۰% بیشتر از بدن خانمها تولید میشود. تستوسترون هورمونی جنسی است که به افزایش حجم عضلات و کاهش چربی ها کمک می کند. به همین دلیل سرعت سوخت و ساز در بدن خانمها کمتر بوده بیشتر در معرض اضافه وزن قرار می گیرند.
کمبود خواب
کمبود خواب بر میزان متابولیسم پایه (RMR) تاثیر می گذارد. خواب ناکافی، علاوه بر هورمون کورتیزول، در میزان هورمون های انسولین، لِپتین و در سرعت سوخت و ساز کربوهیدراتها اختلال ایجاد می کند. کار انسولین تنظیم قند خون و چربی است. وقتی فرایند تبدیل کربوهیدراتها به انرژی به درستی صورت نگیرد، میزان قند خون افزایش می یابد. قند خون بالا باعث افزایش انسولین میشود. این نشانه آن است که بدن انرژی مصرف نشده را به صورت چربی ذخیره کرده است.
لپتین پروتئینی است که نقش مهمی در کنترل اشتها و احساس سیری در بدن دارد. تحقیقی بدین منظور انجام شد. افرادی در این تحقیق شرکت کردند که کمبود خواب داشتند. در نتیجه سطح ماده لپتین در آنها کاهش یافت. با جبران ساعات خواب این افراد، سطح این ماده به وضعیت نرمال بازگشته متابولیسم بدن آنها تنظیم شد. در نتیجه خواب نقش مهمی در میزان و سرعت سوخت و ساز بدن دارد و کمبود آن باعث اختلالاتی چون سندروم شب خوری ( night eating syndrome ) و چاقی میشود.
دارو درمانی
داروهای ضد افسردگی، دیابت، داروهای استروئیدی (کورتون)، تیروئیدی و هورمون درمانی و … همگی می توانند باعث ایجاد اختلال در سرعت متابولیسم بدن شود. چنانچه دارویی باعث افزایش وزن شما شده باشد با پزشک خود مشورت کنید. پزشک می تواند دوز دارو را کم کند و یا در صورت صلاحدید جایگزینی برای آن دارو تعیین نماید.
نداشتن تحرک
ورزش نکردن و به طور کلی عدم فعالیت بدنی به انباشت چربی ها کمک می کند و یکی از علت های کندی متابولیسم در بدن است. هنگام ورزش کردن، ضربان قلب افزایش می یابد و خون شروع به گردش در تمام نقاط بدن می کند. ماهیچه های بدن باعث سوزاندن کالری میشود و سرعت سوخت و ساز بدن افزایش می یابد. تمرینات تناوبی شدت بالا به طور منظم در دراز مدت می تواند متابولیسم بدن را افزایش دهد.
